Productie methoden essentiële olie

Verschillende methodes om essentiële olie te winnen

Gepubliceerd op: 14-02-2025
Deze blog is geschreven door: Cora Braas

Distilleren: 

Waterdamp distillatie is de meest voorkomende productiemethode. Product van distillatie is een essentiële olie of ook wel etherische olie genoemd. Distillatie wordt toegepast bij heel veel planten uit de labiatengroep bijvoorbeeld: alle Keukenkruiden, Roos, Lavendel.

Het proces van distillatie (ook destillatie genoemd) is waarbij stoom onder druk wordt gebruikt bij plantmateriaal  waarbij de essentiële oliën vrijkomen en worden afgevoerd met de waterdamp naar boven. Het water (hydrolaat) wat vrij komt door de stoom en de oliën worden door zwaartekracht gescheiden. De olie ligt erbovenop en wordt afgeroomd. De hydrolaat die overblijft heeft sporen van de essentiële olie en is zeer mild en veelzijdig te gebruiken.

Het gebeurt bij bedrijven in het groot en het wordt ook wel thuis op kleine schaal gedaan. De ketel heet een Alambiek en is van koper, koper is antibacterieel. De naam Alambika ons merk essentiële oliën is van de Alambiek afgeleid.

Koud persen:

Vooral bij plantenmateriaal van citrusvruchten uit de rutaceae familie: de schillen van Sinaasappel, Grapefruit, Citroen, Mandarijn en Bergamot.

Er wordt gelijkmatig druk uitgeoefend (persing) om essentiële olie te verkrijgen en sap wordt getrokken uit de vruchten. De essentiële olie en het sap worden in verschillende stromen opgevangen.

Sommige fruitsoorten worden gedistilleerd (b.v. limoen) een enkele keer kom je een distillaat van sinaasappel of citroen tegen maar dat is zelden. Gedistilleerde citrus oliën geven minder overgevoeligheidsreacties in zonlicht wat bij oliën van de schil geperst wel het geval is.

Tinctuur:

Is een aftreksel van kruiden opgelost in een alcohol welke geschikt is voor consumptie. Hoe hoger het percentage alcohol, hoe beter de oplossing van de kruiden is.

Destructieve distillatie: 

Bij deze methode wordt plantenmateriaal met hele hoge temperaturen opgestookt en de distillatie ruimte wordt volgepompt met stoom waardoor er geen zuurstof meer bij kan. Onder deze omstandigheden worden de celwanden, houtachtige bestanddelen en celwanden als het ware vernietigd. Er ontstaat een bruine teerachtige vloeistof. Voorbeelden van deze vorm van distillatie zijn zijn Berk en Cade.

Gefractioneerde distillatie: 

Dit wordt ook wel onderbroken distillatie genoemd. Bij gefractioneerde distillatie onderbreekt men het proces regelmatig om verschillende kwaliteiten te krijgen met name voor de parfum industrie. Voorbeeld hiervan is Ylang-Ylang.

Bij Ylang Ylang Extra: wordt het plantenmateriaal gedistilleerd en na één tot anderhalf uur wordt het distillatie process onderbroken om de essentiële olie die zich gedurende deze tijd heeft gevormd af te scheiden
Bij Ylang Ylang 1: wordt het distillatie proces voortgezet en het plantenmateriaal wordt verder gedistilleerd; na ongeveer drie uur wordt het proces opnieuw onderbroken om de essentiële olie die zich tot dan toe heeft gevormd af te scheiden
Bij Ylang Ylang 2: wordt het distillatie proces wordt opnieuw voortgezet en het plantenmateriaal wordt verder gedistilleerd; na ongeveer vijf uur wordt het proces weer onderbroken om de essentiële olie die zich tot dat tijdstip heeft gevormd af te scheiden
Bij Ylang Ylang 3: wordt het distillatie proces voor de laatste keer hervat en het plantenmateriaal wordt verder gedistilleerd; na ongeveer tien tot twintig uur wordt het hele proces stopgezet om de essentiële olie die zich heeft gevormd af te scheiden
Bij Ylang Ylang Compleet:  bevat alle etherische componenten van de ylang ylang bloemen, een combinatie van enkele of alle fracties van een specifiek distillaat. Nodig om de totale kwaliteit van een olie met inferieure fracties (zoals de 3de en soms ook de 2de fractie) te verbeteren. "Ylang Ylang extra" is een andere olie en is de duurste fractie en erg geliefd in de parfumindustrie en bij aromatherapeuten. 

Oplosmiddel extractie: 

Het scheiden van oplosbare materiaal uit een natuurlijke bron van plantaardig materiaal gebeurt vaak bij harsen met een zuiver, vluchtig oplosmiddel (hexaan). Aan het eind van het proces wordt het oplosmiddel teruggewonnen door vacuümdistillatie met achterlating van het product waar het om gaat. Het product is een concrete dat verder behandeld kan worden naar een absolue die in sommige gevallen kan worden gedistilleerd om essentiële olie te produceren (wat gedaan wordt bijvoorbeeld bij Frankincense).

Enfleurage:

Eén van de oudste methodes. Wordt toegepast bij Roos en Jasmijn bijvoorbeeld. De bloemblaadjes worden in warme was geweekt en na enige tijd wordt het plantmateriaal er weer uit gezeefd. Dit is de basis voor een pommade, maar ook het basis principe van marcereren.

Platen glas worden ingesmeerd met een speciaal vet mengsel van dierlijk en plantaardig vet. Deze platen worden bestrooid met bloemblaadjes. De essentiële olie uit het plantmateriaal komt in het vet terecht en de blaadjes verwelken en worden verwijderd. Dan worden de platen opnieuw bestrooid met blaadjes en het proces herhaald zich totdat het vet verzadigd is. Dit kan dagen maar ook weken duren.

Het vet wordt dan van het achtergebleven plantmateriaal gereinigd en heet pommade. De pommade wordt opgelost in een hoogwaardige alcohol en krachtig geschud. De essentiële olie wordt zo gescheiden van het vet en de alcohol. Dit is een kostbare en tijdsrovende manier. Tegenwoordig wordt deze techniek vervangen door hexaan extractie. De essentiële olie die overblijft heet absolue.

Marcereren

Dit is een techniek waarbij het plantmateriaal niet o het vet ligt maar er helemaal in wordt geweekt. Dit wordt b.v. gedaan met Arnica, Calendula en Hypericum waarbij het plantmateriaal wordt geweekt in zonnebloem- of olijfolie. 

Resinoid: 

Dit is het product van oplosmiddelextractie van een (gom)hars, die de geurige bestanddelen bevat.

Vacuümdistillatie: 

Distillatie onder een vacuüm waarbij de temperatuur die nodig is voor de lading te bereiken kookpunt vermindert. Dit is vaak het geval bij een concrete.

CO2 Extractie:

Is een bewerking van plantmateriaal onder hoge druk met behulp van koolzuurgas.
Een bijzonder soort essences zijn CO2 extracten. Ze worden zonder hitte maar met behulp van koolzuurgas onder hoge druk uit plantenmateriaal gewonnen. Hun samenstelling is veelal net even rijker dan bij distillatie waarin stoffen ontstaan door de hitte en andere afgebroken dus de kwaliteit is nog veel beter. Ze lijken het meest op het oorspronkelijke plantenmateriaal. Ze zijn zeer compleet, milieuvriendelijk en superieur van geur en fysiologische eigenschappen.

Nadeel is dat als er pesticiden zijn gebruikt bij het kweken van de planten, deze bij een CO2 extractie nog meer overblijven dan bij andere extractie methodes. Wanneer je voor de oliën van Alambika kiest, heb je dat probleem natuurlijk niet ;-).

Absolue:

Absolues, abs. of absolute, hierbij wordt plantmateriaal samen met een oplosmiddel, bijv. hexaan, benzeen, tolueen, aceton, isopropanol  of petroleum-ether in een vat gedaan. Hierin lossen de essentiële oliën op waardoor er een soort pasta ontstaat die de etherische oliën en plantenwas bevat. Deze pasta wordt gewassen met alcohol, waardoor de was eruit gefilterd kan worden. Na verdamping van de alcohol blijft dan de essentiële olie over. Voorbeelden van absolues zijn: Jasmijn, Benzoë, Eikenmos, Rozenbloesem en Tuberoos.

Cohobatie:

Techniek na distillatie van Roos. Deze bevat fenylethylalcohol wat naar roos ruikt en is oplosbaar in water. De essentiële olie krijgt de geur dus niet mee. Door water opnieuw te distilleren scheidt het van het water en wordt het toegevoegd aan de essentiële olie.

Rectificatie:

Tijdens het distilleren kan het gebeuren dat de temperatuur te hoog is, of dat er bijvoorbeeld insecten tussen het plantmateriaal zitten. Dan wordt er opneiuw gedistilleerd met stoom of vacuum.

Attars:

Dit is een zeer bijzondere essentiële olie. Hierbij zijn verse plantendelen die gedistilleerd worden in Sandelhoutolie. Attars worden traditioneel gemaakt in India. Ook wel Ittar genoemd. Attars zijn zeer verzorgend en zacht voor de huid. Ze ruiken heerlijk en zijn kalmerend. 

De Attars die het meest gebruikt worden zijn:

• Attar Motia - Sandelhoutolie met Jasmijn
• Attar Roos - Sandelhoutolie met Roos Damascena
• Attar Mehandi - Sandelhoutolie met Hennabloem